- پوسیدگی رايزوكتونيايی سيب زمينی (شانکر رایزوکتونیایی) یکی از بیماری‌های قارچی مهم در این محصول است که توسط قارچ Rhizoctonia solani ایجاد می‌شود. این بیماری می‌تواند موجب کاهش عملکرد و کیفیت محصول شود.
علائم بیماری:
- تکه‌های قهوه‌ای تیره یا سیاه روی غده‌های سیب‌زمینی (اسکلروت‌ها).
- پوسیدگی خشک (شانکر) در طوقه و ریشه، به‌ویژه در محل تماس با خاک.
- جوانه‌زنی ضعیف غده‌ها و رشد نامتقارن گیاه.
- مرگ گیاهچه‌ها در مراحل اولیه رشد.
- ایجاد لکه‌های قهوه‌ای در قسمت پایین ساقه یا روی ریشه‌ها.
شرایط مساعد برای بیماری:
- دمای معتدل (15تا 25 درجه سانتی‌گراد).
- رطوبت بالای خاک.
- خاک‌های سنگین و زهکشی ضعیف.
کنترل بیماری با کودهای زیستی
کودهای زیستی شامل میکروارگانیسم‌های مفید هستند که می‌توانند با عوامل بیماری‌زا رقابت کرده یا آن‌ها را از بین ببرند. روش‌های کنترل رایزوکتونیایی با استفاده از کودهای زیستی عبارتند از:
1. استفاده از قارچ‌های آنتاگونیست:
- قارچ‌های مفیدی مانند .Trichoderma spp و .Gliocladium spp می‌توانند رشد قارچ Rhizoctonia solani را مهار کنند. این قارچ‌ها با تولید آنزیم‌های تجزیه‌کننده دیواره سلولی قارچ بیماری‌زا یا رقابت برای مواد غذایی، باعث کاهش بیماری می‌شوند.
2. باکتری‌های مفید:
- باکتری‌هایی مانند Pseudomonas fluorescens و Bacillus subtilis از طریق تولید آنتی‌بیوتیک، رقابت برای مواد غذایی یا تحریک رشد گیاه، تأثیر مثبتی در کاهش بیماری دارند.
3. افزایش سلامت خاک:
- استفاده از کودهای زیستی حاوی مایکوریزا (قارچ‌های همزیست) می‌تواند ساختار و سلامت خاک را بهبود بخشد و مقاومت گیاه در برابر بیماری را افزایش دهد.
4. بهبود شرایط تغذیه‌ای گیاه:
- کودهای زیستی مانند حل کننده های فسفات و تثبیت‌کننده‌های نیتروژن می‌توانند رشد سالم و قوی‌تر گیاه را تحریک کرده و آسیب بیماری را کاهش دهند.
- مزایای استفاده از کودهای زیستی:
- کاهش مصرف سموم شیمیایی.
- بهبود سلامت خاک و محیط زیست.
- افزایش تحمل گیاه به تنش‌های محیطی.
- کاهش هزینه‌های تولید.
- افزایش عملکرد
کنترل شیمیایی بیماری رایزوکتونیایی سیب‌زمینی
برای کنترل شیمیایی بیماری رایزوکتونیایی سیب‌زمینی از قارچ‌کش‌های موثر و تکنیک‌های مدیریتی مناسب استفاده می‌شود. این روش‌ها معمولاً به‌عنوان یک راهکار مکمل در کنار سایر روش‌های کنترل (مانند بیولوژیک و زراعی) مورد استفاده قرار می‌گیرند.
روش‌های کنترل شیمیایی:
1. ضدعفونی غده‌های بذری
- غده‌های بذری باید پیش از کاشت با قارچ‌کش‌های مناسب ضدعفونی شوند تا از آلودگی اولیه جلوگیری شود.
- قارچ‌کش‌های موثر:
- فلودیوکسونیل (Fludioxonil)
- تیرام (Thiram)
- آزوکسی‌استروبین (Azoxystrobin)
- ضدعفونی غده‌ها معمولاً به‌صورت اسپری، خیساندن، یا پوشش‌دهی غده‌ها با محلول قارچ‌کش انجام می‌شود.
2. استفاده از قارچ‌کش‌های سیستمیک
- قارچ‌کش‌های سیستمیک به خاک اضافه می‌شوند یا روی غده‌های بذری استفاده می‌شوند تا از طریق ریشه و اندام‌های گیاه به سراسر گیاه منتقل شده و از بیماری جلوگیری کنند.
- قارچ‌کش‌های موثر:
- پروپیکونازول (Propiconazole)
- کاربندازیم (Carbendazim)
3. سم‌پاشی خاک پیش از کاشت
- استفاده از قارچ‌کش‌های خاص به‌صورت پاشش در خاک یا آبیاری قطره‌ای در زمان کاشت یا قبل از آن می‌تواند آلودگی را در خاک کاهش دهد.
- قارچ‌کش‌های موثر:
- پنتیوفلورین (Pencycuron)
- کاپتان (Captan)
- فلودیوکسونیل (Fludioxonil)
نکات مهم در کنترل شیمیایی:
- تناوب قارچ‌کش‌ها: برای جلوگیری از مقاومت قارچ به قارچ‌کش‌ها، از تناوب استفاده کنید و محصولات با مکانیسم‌های اثر متفاوت را به‌کار ببرید.
- مدیریت دوز مصرفی: استفاده از دوزهای توصیه‌شده توسط شرکت تولیدکننده بسیار اهمیت دارد. دوزهای کم می‌توانند به مقاومت قارچ منجر شوند و دوزهای زیاد ممکن است برای گیاه یا محیط زیست مضر باشند.
- کنترل همزمان سایر بیماری‌ها: برخی قارچ‌کش‌ها طیف گسترده‌ای دارند و می‌توانند برای کنترل سایر بیماری‌های قارچی سیب‌زمینی (مانند سفیدک‌ها) نیز موثر باشند.
- حفظ سلامت خاک و محیط زیست: استفاده بیش از حد از مواد شیمیایی می‌تواند ساختار و سلامت خاک را تخریب کند، بنابراین توصیه می‌شود از روش‌های تلفیقی (Integrated Pest Management) بهره ببرید.
- زمان و روش کاربرد: قارچ‌کش‌ها را دقیقاً در زمانی که بیماری در مراحل اولیه است یا قبل از بروز علائم استفاده کنید.
ترکیب با سایر روش‌ها:
کنترل شیمیایی به‌تنهایی کافی نیست و باید در ترکیب با روش‌های زراعی (تناوب کشت، استفاده از غده‌های سالم) و کودهای زیستی برای کاهش فشار بیماری و مدیریت پایدار استفاده شود.
باکتولند یکی از کودهای زیستی بسیار موثر در مدیریت و کنترل این بیماری می باشد و باید در مراجل 4 تا 6 برگی به میزان 20 لیتر در هکتار و سه هفته بعد دوباره به میزان 20 لیتر استفاده گردد.
